Chicky Lucy is niet meer… dan een braadkip die we weldra in de supermarkt vinden. In De Standaard van 28 november stond een artikel over ‘megastallen’. De titel luidde ‘De boer die niet vergroot, gaat dood'.
Het ging vooral over de economische wetmatigheid van de (Vlaamse) schaalvergroting in de varkens- en kippenteelt vanwege de druk op de prijzen in de retail. Met vergat er wel bij te vertellen dat er alsmaar meer monden te voeden zijn bij een groeiende populatie die elke maand meer dagen over heeft op het einde van het inkomen. Elke week puzzelen om rond te komen. Deze mensen hebben geen boodschap aan een biokip met vrije uitloop die onder een gelukkig gesternte is geslacht na een voorspoedig leven van dertien weken totale zen. Deze kost twee tot driemaal duurder dan wat onze noorderburen oneerbiedig een ‘plofkip’ noemen. Deze intensief gekweekte kip wordt al in de zevende week naar de slachterij gebracht en weegt dan gemiddeld 2,5 kilogram. Kiezen is verliezen en zodoende komt deze kip vaker in het winkelkarretje terecht dan de bio-luxevariant. Desalniettemin, beide hebben evenveel recht op een gezond leven in de door de producent gegeven tijd. Een gezonde kip is goed voor zowel het dier, de pluimveehouder als de uiteindelijke consument.
De kip en het ei vertegenwoordigen een belangrijke plaats in de agrovoedingsketen. Het speelt geen rol wat er eerst was, vandaag worden er in (pre-Brexit) Europa 15 miljoen ton kippenvlees en 7 miljoen ton eieren per jaar geproduceerd.(1) De grootste producenten van kippenvlees zijn echter China, de USA en Brazilië. Samen zijn die al goed voor 60 miljoen ton. De wereldmarkt voorziet een totale productie van 166 miljoen ton tegen 2030. Hoewel er grote verschillen zijn, eten de Europeanen gemiddeld zo’n 24 kg kip en 12 kg eieren per persoon per jaar.
De populariteit van kippenvlees is aan een aantal factoren te danken: de kip heeft als dier wereldwijd geen enkele politieke of religieuze beperking. Daarnaast is het de kampioen voedselconvertor (FCR) van de intensieve landbouw. Met andere woorden, elke kilogram voedsel wordt door Lucy ruim gerekend omgezet in 500 gram kippenvlees. Haar zusje, leghen Trudy, doet het met de eieren minstens evengoed. Bella de koe levert met dezelfde hoeveelheid voedsel hooguit 150 gram rundsvlees af. Met de berekening van de ecologische pootafdruk slaat de balans nog verder om in het voordeel van de kip. De drukte in de kippenstal is ondertussen gekend met als gevolg, een significante mortaliteit en daardoor, een suboptimale productiviteit. Gelukkig heeft Europa jaren geleden al beperkingen opgelegd voor het aantal dieren per vierkante meter. Zelfs na het verbod op kooien loopt de kip (en haar ei) op kop voor wat het aanbod aan proteïnen betreft. Alleen de intensieve viskweek (aquacultuur) doet beter.Voorlopig tellen we de insectenkweek niet mee omdat slechts een absolute minderheid is toegelaten voor menselijke consumptie.
Het welzijn van dieren in de intensieve landbouw heeft de laatste jaren – terecht – aanbelang toegenomen. De consument stelt meer en meer vragen en de detailhandel dient daarop gepast te antwoorden. Er treedt echter een klein probleempje op. Weinigen willen voor dat verbeterd welzijn betalen. De industriële aanpak en dito schaalvergroting in de pluimveesector loopt stilaan tegen de productiviteitslimiet aan. Maar vooral hier zit de efficiëntie in de grote getallen. Elke kleine verbetering heeft door het enorme aantal een belangrijke impact op de profitabiliteit van de stal. Meer dan ooit lijkt licht de sleutel tot succes. Pluimvee reageert anders op licht dan mensen. Het zichtbare spectrum is breder en kippen hebben naast de grondkleuren blauw, geel en roodeen extra piek in het ultraviolette licht. Een normale 50 Hz lamp die wij zien als continue licht, werkt voor een kip als een stroboscoop. Zij kunnen namelijk tot meer dan honderdvijftig beelden per seconde onderscheiden, mensen amper twintig. Pluimvee reageert door de zogenaamde extra-retinale fotoreceptoren ook op licht dat buiten het oog binnenkomt. Hun evolutie in Zuidoost-Azië liet toe om vooral de langere golflengtes van licht rechtstreeks via kop, pluimen en poten op te nemen. De haan op het erf ‘voelt’ de ochtend lang voor het menselijk oog het kan waarnemen. De discussie omtrent het aanbieden van natuurlijk daglicht, niet alleen voor biologisch gekweekte kippen maar ook voor de intensieve kweek, is nog lang niet beslecht. Het belang van dynamisch licht staat onomstotelijk vast. In het nieuwe decennium zal de doorbraak van intelligente ledverlichting, al of niet afgewisseld met daglicht, een belangrijke impact hebben op het welzijn van zowel de vlees- als de legkip. Explorentis hoopt met het Prolucent-gamma daarbij een belangrijke bijdrage te doen.
De wetenschap over de biorespons van licht op pluimvee geeft ons alvast de wind in de zeilen. Recent deed een Vlaams consortium van industriële partners waaronder Roxell en Explorentis, en onderzoekscentra zoals UGent en IMEC een aanvraag voor een ICON project, genaamd WISH. De bedoeling is om, ter verbetering van het welzijn, de continue monitoring van het gedrag van kippen te koppelen aan een sturing via een slimme ledverlichting. De groep hoopt in 2021 met dit project te kunnen starten.
(1)Ref. EPRS | European Parliamentary ResearchService. Author: Marie-Laure Augère-Granier, Members' Research Service.November 2019.
